รายละเอียดข้อมูลงาน “ชมศูนย์ศึกษา พัฒนาความรู้ ดูนิทรรศการ” ครั้งที่ 24 ประจำปี 2566

จัดขึ้นระหว่างวันที่ 7 – 11 สิงหาคม 2566

1. นิทรรศการ 

1.1 นิทรรศการ “พิกุลทอง ขยายผลองค์ความรู้ สู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน” จัดแสดงรูปแบบการดำเนินงานของศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ โดยนำผลสำเร็จจากการศึกษา ทดลอง วิจัย       ตามแนวพระราชดำริไปขยายผลสู่การพัฒนาพื้นที่เกษตรกรเพื่อให้มีชีวิตความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น บนพื้นฐานของความพอเพียงอย่างยั่งยืน ประกอบด้วยส่วนที่ 1 นิทรรศการ “4 ทศวรรษ ความสำเร็จศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ” จัดแสดงรูปแบบการดำเนินงานของศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ และการพัฒนาตามแนวพระราชดำริใน 4 ทศวรรษที่ผ่านมา ส่วนที่ 2 นิทรรศการ “ต่อยอดองค์ความรู้ สู่การพัฒนาอย่างยั่งยืน” จัดแสดงการนำผลการศึกษา ทดลอง วิจัย ไปขยายผลสู่พื้นที่เกษตรกร ทั้งในพื้นที่หมู่บ้านรอบศูนย์ พื้นที่ศูนย์สาขา และพื้นที่ที่มีพระราชดำริให้ดำเนินการ ในช่วง 3 ปี (พ.ศ. 2563 - 2566) ส่วนที่ 3 นิทรรศการ “บ้านบาเลาะ… ผลสำเร็จแห่งการพัฒนาอย่างยั่งยืน” จัดแสดงการถอดบทเรียนความสำเร็จจากการพัฒนาพื้นที่ในรูปแบบการมีส่วนร่วมของภาคประชาชน ในการวิเคราะห์สภาพปัญหาและความต้องการของเกษตรกร ตลอดจนการพัฒนาต่อยอดไปถึงการจัดตั้งกลุ่มเกษตรกร ส่วนที่ 4 นิทรรศการ “ทิศทางการขยายผลการพัฒนา ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทอง” จัดแสดง แนวทางการดำเนินงานของศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ในอนาคต โดยเน้นการขยายผลการพัฒนาตามแนวพระราชดำริไปสู่กลุ่มเครือข่ายอื่นๆ รวมทั้งการส่งเสริมด้านการตลาดและช่องทางการตลาดให้เกษตรกรสามารถมีรายได้และประกอบอาชีพเกษตรได้อย่างยั่งยืน

1.2 นิทรรศการ “เปิดบ้าน...ตามรอยพ่อ” จำนวน  13 จุด  ดังนี้

จุดที่ 1 “โครงการแกล้งดินตามแนวพระราชดำริ” โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ได้สนองแนวพระราชดำริพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ที่ได้พระราชทานแนวทางในการศึกษาวิธีการแก้ไขปัญหาดินเปรี้ยวจัด โดยเริ่มต้นจากการเร่งดินให้เป็นกรดจัดจนถึงจุดที่ไม่สามารถปลูกพืชเศรษฐกิจใดๆ ได้ ซึ่งวิธีการเร่งดินให้เป็นกรดจัดรุนแรงนี้ พระองค์ทรงรับสั่งว่า เป็นการ “แกล้งดิน” หรือทำให้ดินโกรธ จากนั้นจึงหาวิธีการปรับปรุงดินให้กลับมาใช้ประโยชน์ ซึ่งจากการศึกษาวิธีการปรับปรุงดินพบว่า การใช้น้ำชะล้างความเป็นกรดควบคู่กับการใช้หินปูนฝุ่นในอัตราครึ่งหนึ่งของความต้องการปูนของดินเป็นวิธีที่เหมาะสมที่สุด และสามารถนำองค์ความรู้ตามแนวพระราชดำริที่ได้ ไปขยายผลสู่พื้นที่ดินเปรี้ยวจัดของราษฎรให้สามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้ต่อไป

จุดที่ 2 “เกษตรทฤษฎีใหม่ในพื้นที่ดินเปรี้ยวจัด” โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ เรียนรู้ ด้านการบริหารจัดการน้ำและที่ดินให้เกิดประโยชน์สูงสุดในพื้นที่ 23 ไร่ ในรูปแบบการจัดสรรพื้นที่อย่างเหมาะสม ตามสภาพพื้นที่และภูมิสังคมของภาคใต้ โดยมีการสาธิตการทำการเกษตรทั้งด้านนาข้าว ประมง ปศุสัตว์ การเลี้ยงเป็ดไข่ โรงเรือนเพาะเห็ด และการปลูกพืชที่มีความหลากหลายทั้งพืชผัก พืชไร่ และไม้ผล ที่เน้นตามความถนัดและความเหมาะสมในพื้นที่ อีกทั้งยังมุ่งเน้นให้เกษตรกรมีความเป็นอยู่แบบพอเพียงและสามารถพึ่งตนเองได้อย่างแท้จริง

จุดที่ 3 “ประมงน้ำเปรี้ยว...พระราชดำริสู่ความยั่งยืน” โดยงานประมงศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ศึกษา เรียนรู้การเพาะขยายพันธุ์ปลาทนน้ำเปรี้ยว อาทิ ปลานิล การเลี้ยงปลาแบบพัฒนาอย่างยั่งยืนชม และชมสัตว์ครึ่งบกครึ่งน้ำหลากหลายชนิด เช่น จระเข้ เต่ากระอาน เต่าบัว เต่าลายตีนเป็ด และตะพาบน้ำตัวใหญ่ การเลี้ยงปลาสวยงาม เช่น ปลากัดหลากสี ตลอดจนการแปรรูปผลผลิตปลาเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ อาทิ ปลานิลส้ม ปลาดุกร้า ปลาดุกแดดเดียว

จุดที่ 4 “แลพรุ ชมเสม็ด มนต์เสน่ห์พิกุลทอง” โดยงานป่าไม้ศูนย์ศึกษาการพัฒนา      พิกุลทองฯ ชมนิทรรศการความหลากหลายทางชีวภาพของป่าพรุ  เดินศึกษาธรรมชาติป่าพรุ-ป่าเสม็ดจำลอง สาธิตการการเลี้ยงผึ้งชันโรง จัดสถานที่เป็นจุดเช็คอินบริเวณงานป่าไม้ อีกทั้งการตอบปัญหาชิงรางวัล และแจกจ่ายกล้าไม้ในโครงการปลูกป่าในใจคน ให้แก่ประชาชนทั่วไป ฟรี

จุดที่ 5 “เศรษฐกิจพอเพียง เพื่อชีวิตที่ยั่งยืน” โดยงานส่งเสริมการเกษตร ศูนย์ศึกษาการ

พัฒนาพิกุลทองฯ ชมการทำเกษตรพอเพียงในพื้นที่ที่มีอย่างจำกัด เช่น การปลูกพืชผักในภาชนะรูปแบบต่างๆ การปลูกผักยกแคร่ การปลูกมะนาวในบ่อซีเมนต์ เพื่อบังคับให้ออกผลผลิตนอกฤดู ชมการเพาะเลี้ยงและการขยายพันธุ์บอนสีเพื่อการอนุรักษ์และการค้า พร้อมทั้งสาธิตการทำระบบน้ำในพื้นที่เกษตรขนาดเล็ก

จุดที่ 6 “ขยายผลองค์ความรู้ตามพระราชดำริ สู่วิถีเกษตรกร” โดยงานวิชาการเกษตรศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ชมแปลงรวบรวมพันธุ์กล้วยพื้นเมือง ในพื้นที่ 2.2 ไร่  ซึ่งได้ปลูกรวบรวมกล้วยพื้นเมือง จำนวน 36 ชนิด เช่น กล้วยส้ม กล้วยนิ้วจระเข้ กล้วยหอมจันทร์ กล้วยลือเมาะมานิ กล้วยนาก กล้วยงาช้าง กล้วยป่าม่วง โดยมีเจ้าหน้าที่คอยให้คำแนะนำการปลูกและการดูแลรักษากล้วย การสาธิตผลิตเห็ดแบบครบวงจร เช่นการผลิตหัวเชื้อเห็ด การผลิตก้อนเชื้อเห็ด สำหรับผู้สนใจมาเรียนรู้และลองฝึกปฏิบัติได้ พร้อมทั้งสาธิตการผลิตและการใช้สารชีวภัณฑ์เพื่อการป้องกันและกำจัดศัตรูพืช

จุดที่ 7  “สืบสาน พัฒนา อนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถิ่น”  โดยงานส่งเสริมอุตสาหกรรม   ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ เชิญกลุ่มแม่บ้านจากอำเภอต่างๆ ที่ได้รับการส่งเสริมการประกอบอาชีพในครัวเรือน มาทำการสาธิตการจักสานผลิตภัณฑ์จากเส้นใยพืช ได้แก่กระจูด หญ้าแฝก เตย ปาหนัน กก และเชือกกล้วย และสาธิตการทอผ้าพื้นเมือง เพื่อเป็นอาชีพเสริมและเพิ่มรายได้ในครัวเรือนพร้อมทั้งจำหน่ายผลิตภัณฑ์ โดยในแต่ละวัน มีกลุ่มต่างๆ มาสาธิตผลิตภัณฑ์

จุดที่ 8 “เรียนรู้ ร่วมใจ ต้านภัยสุขภาพ” โดยงานควบคุมปราบปรามโรคติดต่อและการสาธารณสุข ซึ่งได้จัดให้มีการเรียนรู้ด้านสุขภาพ ประกอบด้วย การเรียนรู้ด้านสุขภาพ โรคติดต่อประจำถิ่น โรคที่เป็นปัญหาของจังหวัดนราธิวาส เช่น โรคเท้าช้าง โรคมาลาเรีย โรคไข้เลือดออก และโรคเรื้อน และการแสดงตัวอย่างยุงพาหะนำโรคเท้าช้าง การแสดงเชื้อพยาธิผ่านกล้องจุลทรรศน์ ชมการสาธิตการย้อมเชื้อพยาธิโรคเท้าช้าง การตรวจวินิจฉัยโรคหนอนพยาธิ และโรคเรื้อน พร้อมทั้งสาธิตการทำผลิตภัณฑ์สเปรย์ป้องกันยุง ผลิตภัณฑ์ครีมทาป้องกันยุงกัด และการทำยาหม่องจากสมุนไพรกันยุง

จุดที่ 9 “หม่อนไหมสร้างสรรค์ ผลิตภัณฑ์หม่อนไหม” โดยงานหม่อนไหม ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ชมแปลงหม่อนผลสดและหม่อนใบ การสาธิตการเลี้ยงไหมและการสาวไหมแบบครัวเรือน สาธิตการแปรรูปชาใบหม่อน การแปรรูปข้าวเกรียบจากลูกหม่อนและใบหม่อน การทำน้ำหม่อนหรือมัลเบอร์รี่ และแยมลูกหม่อน เพื่อการจำหน่าย

จุดที่ 10 “ปศุสัตว์สืบสานงานของพ่อตามวิถีพอเพียง” โดยงานปศุสัตว์ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ชมการผลิตและส่งเสริมไก่ไข่ และเป็ดไข่พระราชทาน การสาธิตการเลี้ยงสัตว์เคี้ยวเอื้อง ได้แก่ แพะ แกะ กวาง เป็นต้น ชมการสาธิตการทำหญ้าหมัก พืชอาหารสัตว์ และการจำหน่ายผลผลิตจากปศุสัตว์ เช่น สบู่นมแพะ ไข่เค็มเสริมไอโอดีน ข้าวมันไก่เบตง จากงานปศุสัตว์ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

จุดที่ 11 “พลังงานทางเลือกตามพระราชดำริ ไบโอดีเซล” โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ สาธิตการผลิตน้ำมันไบโอดีเซลแบบง่าย โดยการเขย่าขวด และแสดงแบบจำลองการผลิตน้ำมันไบโอดีเซลแบบต่อเนื่อง  ชมการสาธิตการผลิตสบู่กลีเซอรีนสูตรต่างๆ เช่น สบู่กลีเซอรีนสูตรน้ำผึ้ง สูตรปาล์มสด สูตรโปรตีนรังไหม พร้อมการจำหน่าย  

จุดที่ 12 “พืชสวนครัวประดับ สู่วิถีพอเพียง” โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ  สาธิตการปลูกพืชผักหมุนเวียน การปลูกพืชผักในภาชนะรูปแบบต่างๆ การปลูกพืชผักแบบปลอดสารพิษ พร้อมทั้งสาธิตการให้น้ำแก่พืชด้วยระบบน้ำอัจฉริยะด้วยสมาร์ทโฟน

จุดที่ 13 “พิพิธภัณฑ์ดิน” โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ             ชมนิทรรศการเกี่ยวกับเรื่องดิน ในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช           บรมนาถบพิตร ที่แสดงพระปรีชาสามารถและพระอัจฉริยภาพ ด้านดิน อาทิ โทรสารเรื่องดินในพื้นที่          ศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ทั้ง 6 ศูนย์ ดินที่มีปัญหาในการทำเกษตรกรรม โดยเฉพาะดินเปรี้ยวจัด ดินอินทรีย์ และดินที่เหมาะแก่การปลูกพืชเศรษฐกิจ พระราชกรณียกิจในสมเด็จพระกนิษฐา       ธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ด้านการพัฒนาทรัพยากรดิน ลักษณะชุดดินในพื้นที่ต่างๆ ของจังหวัดนราธิวาส พร้อมทั้งแบบจำลองพื้นที่การเกิดพรุ และหน้าตัดดินชุดต่างๆ

2. การเสวนา ในหัวข้อ “ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทอง กับทิศทางการต่อยอดขยายผลการพัฒนาสู่     กลุ่มเครือข่ายอื่นๆ”  โดยศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ ได้ดำเนินงานสนองพระราชดำริมาอย่างต่อเนื่องเป็นเวลากว่าสี่ทศวรรษ มีผลงานด้านการศึกษา ค้นคว้า วิจัย มากมายหลายสาขา ที่สามารถขยายผลให้แก่เกษตรกรในพื้นที่จังหวัดนราธิวาสและจังหวัดใกล้เคียง รวมทั้งผู้สนใจทั่วไป ทั้งนี้เพื่อให้การดำเนินงาน       ด้านการขยายผลการพัฒนามีความสอดคล้องกับแนวทางของยุทธศาสตร์การพัฒนาและถ่ายทอดองค์ความรู้ตามแผนแม่บทศูนย์ศึกษาการพัฒนาฯ ฉบับปัจจุบัน ประกอบกับนโยบายของสำนักงาน กปร. ที่มุงให้ศูนย์ฯ   มีการขยายผลการพัฒนาตามแนวพระราชดำริไปสู่กลุ่มเครือข่ายอื่นๆ จึงได้จัดกิจกรรมการเสวนา ในหัวข้อ “ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทอง กับทิศทางการต่อยอดขยายผลการพัฒนาสู่กลุ่มเครือข่ายอื่นๆ” ขึ้น เพื่อนำเสนอทิศทางในการดำเนินงานของศูนย์ฯ ต่อไปในอนาคต อันจะเป็นแนวทางขับเคลื่อนการดำเนินงาน    ของศูนย์ฯ ให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผล อีกทั้งเพื่อให้สอดคล้องกับความต้องการของประชาชน        อันจะก่อให้เกิดประโยชน์สุขต่อพี่น้องประชาชนอย่างแท้จริง

3. ตลาดจำหน่ายผลผลิต โดยนำผลผลิตของเกษตรกรในพื้นที่ขยายผลของศูนย์ฯ ประกอบด้วย พื้นที่หมู่บ้านรอบศูนย์ ศูนย์สาขา พื้นที่ที่มีพระราชดำริให้ดำเนินการ และโครงการฟาร์มตัวอย่างฯ ของจังหวัดนราธิวาส   นำผลผลิตทางการเกษตรจำพวกพืชผัก ผลไม้ และสินค้าแปรรูปนานาชนิด มาร่วมจำหน่ายตลอดงานรวมไปถึงสินค้าและผลิตภัณฑ์โอท็อป (OTOP) มาจัดจำหน่ายเป็นของฝากที่ระลึกให้กับทุกท่าน

4. กิจกรรม “ฝึกอบรมส่งเสริมอาชีพทางเลือกสู่ความยั่งยืน” การอบรมเชิงปฏิบัติการพร้อม live สด

จำนวน 8 หลักสูตรๆ ละ 20 คน ดังนี้

1) หลักสูตร การทำปลาส้ม เงินล้าน โดยงานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

    - วันที่ 8 สิงหาคม 2566 เวลา 10.30 – 12.00 น.

2) หลักสูตร การปลูกผักในภาชนะ ทำง่าย ได้ทุกที่ โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนา

    พิกุลทองฯ

   - วันที่ 8 สิงหาคม 2566 เวลา 13.30 - 14.30 น.

3) หลักสูตร ข้าวมันไก่ สูตรเด็ด สร้างอาชีพ โดยงานปศุสัตว์ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

   - วันที่ 9 สิงหาคม 2566 เวลา 10.00 - 11.30 น.

4) หลักสูตร ชันโรง ผึ้งจิ๋ว รายได้แจ๋ว โดยงานป่าไม้ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

    - วันที่ 8 สิงหาคม 2566 เวลา 13.30 – 15.00 น.

5) หลักสูตร การเพาะเห็ดฟาง สร้างรายได้ โดยงานวิชาการเกษตร ศูนย์ศึกษาการพัฒนา

    พิกุลทองฯ

    - วันที่ 10 สิงหาคม 2566 เวลา 10.00 - 11.30 น.

6) หลักสูตร ระบบน้ำอัจฉริยะ ง่ายๆ แค่ปลายนิ้ว โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนา

    พิกุลทองฯ

   - วันที่ 10 สิงหาคม 2566 เวลา 13.30 - 14.30 น.

7) หลักสูตร เยลลี่มัลเบอร์รี่ ทำง่าย ทานอร่อย โดยงานหม่อนไหม ศูนย์ศึกษาการพัฒนา

    พิกุลทองฯ

   - วันที่ 11 สิงหาคม 2566 เวลา 10.30 – 12.00 น.

8) หลักสูตร บอนสีราชินีแห่งไม้ใบ โดยงานส่งเสริมการเกษตร ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

   - วันที่ 11 สิงหาคม 2566 เวลา 13.30 - 14.30 น.

5. กิจกรรม “เกร็ดความรู้รอบตัว” จำนวน 8 เรื่อง ดังนี้

1. การตลาดออนไลน์ โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

   - วันที่ 9 สิงหาคม 2566 เวลา 10.00 - 11.00 น.

2. การจัดการดินเพื่อเพิ่มผลผลิตปาล์มน้ำมัน โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

    - วันที่ 8 สิงหาคม 2566 เวลา 13.00 – 14.00 น.

3. การปลูกผักกูด...ผักพื้นบ้าน ปลูกง่าย รายได้ดี โดยงานพัฒนาที่ดิน ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

    - วันที่ 9 สิงหาคม 2566 เวลา 13.00 - 14.00 น.

4. การขยายพันธุ์พืชอย่างง่าย โดยงานส่งเสริมและขยายผล ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

    - วันที่ 8 สิงหาคม 2566 เวลา 09.30 – 10.30 น.

5. การผลิตและการใช้สารชีวภัณฑ์ในการกำจัดศัตรูพืช โดยงานวิชาการเกษตร ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

     - วันที่ 10 สิงหาคม 2566 เวลา 13.00 - 14.00 น.

6. การใช้เห็ดเรืองแสงกำจัดโรครากเน่าโคนเน่าในทุเรียน โดยงานวิชาการเกษตร ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

     - วันที่ 11 สิงหาคม 2566 เวลา 13.00 - 14.00 น.

7. การทำหญ้าหมักเพื่อถนอมอาหารสัตว์ โดยงานปศุสัตว์ ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

    - วันที่ 10 สิงหาคม 2566 เวลา 10.00 - 11.00 น.

8.  การทำอาหารปลาลดต้นทุน โดยงานประมง ศูนย์ศึกษาการพัฒนาพิกุลทองฯ

       - วันที่ 11 สิงหาคม 2566 เวลา 09.30 – 10.30 น.